Hướng dẫn trồng và chăm sóc lan Cattleya đẹp như ý

Lan Cattleya hay còn gọi là Lan Cát, được ví như nữ hoàng của các loài hoa lan. Cả về màu sắc, hình dáng hoa, Lan Cattleya dễ dàng chinh phục người yêu lan ngay từ ánh mắt đầu tiên. Chính vì thế giống lan này ngày càng được chào đón và trồng nhiều ở không chỉ riêng Việt Nam.

Đặc điểm của lan Cattleya

Lan Cattleya hay có tên khác là Cát lan. Tên gọi Cattleya là lấy tên của một người chơi lan vô cùng nổi tiếng đến từ nước Anh, ông là William Cattleya, ông cũng là người đầu tiên đã nhân giống và trồng thành công lan Cattleya. Tính đến nay Cattleya có 60 dòng chính cùng hàng trăm dòng đã lai tạo khác. Lan Cattleya được mệnh danh là nữ hoàng hoa lan vì vừa có hương vừa có sắc. Màu sắc lan vừa đa dạng lại sặc sỡ, hương thơm lại ngọt ngào.

Bên cạnh đó như hầu hết mọi người đã biết lan Cattleya là quốc hoa của Brazill, đất nước của những vũ điệu bốc lửa của những ngày hội rực rỡ. Quả thật đóa hoa lan Catteya là loài hoa phù hợp nhất cho đất nước Brazill. Ngoài ra, thân cây trắc khỏe, lá cây dày dặn xanh mượt gợi lên sức sống vô cùng mạnh mẽ, ta không thể không nghĩ tới những con người Brazill nhiệt tình sôi nổi. Cattleya đúng là loài hoa biểu trưng tuyệt vời nhất của đất nước Brazill xinh đẹp.

Thường người ta sẽ chia thành nhóm 1 lá và nhóm 2 lá với những đặc điểm từng nhóm như sau: Nhóm 1 lá, tức là mỗi cây chỉ có 1 lá duy nhất. Hoa khá lớn mọc tầm 6 bông 1 cành. Thân lan sẽ có thể có đến 30cm. Có lẽ vì chỉ có 1 lá, nên lá rất to dài 20cm dày và rộng. Phát hoa có kích cỡ lớn. Nhóm 2 lá, đôi khi cây có 3 lá cũng xếp vào nhóm này, hoa nhỏ hơn nhóm 1 lá, hoa mọc thành từng chùm. Thân ốm hơn nhưng lại có xu hướng phát triển về chiều cao đỉnh điểm có thể lên đến mét rưỡi. Lá nhỏ hơn và cũng nhạt màu hơn. Một phát hoa sẽ có khoảng 15 bông.

Tuổi thọ của lan Cattleya là bao lâu?

Cattleya có tuổi thọ rất dài, nếu trong điều kiện tốt có thể sinh trưởng trong 30 năm. Hoa rất đẹp và thơm nhưng mau tàn, hoa sẽ héo và rụng sau 2 tuần. Lan Cattleya có giả hành, giả hành mập và rất chắc. Thân cây phát triển theo hướng ngang so với mặt đất. Cây khá ít lá thưởng chỉ 1 hoặc 2 lá trên giả hành. Nếu chăm bón tốt, 1 cây lan Cattleya 1 năm có thể phát triển thêm 5 giả hành mới.

Lan Cattleya ra hoa mùa nào?

Lan Cattleya thường ra hoa vào dịp Tết nguyên đán, chúng không nở hoa quanh năm thường sẽ có kỳ nghỉ hoa trong 1 tháng. Thời gian nở hoa khá dài khoảng 4 – 5 tháng kể từ khi nhú chồi đến khi nở hoa. Nếu bạn muốn Cattleya nở hoa đúng ngày Tết thì khoảng đầu tháng 8 âm lịch bạn cần đánh thức mắt ngủ của lan dậy, chúng sẽ trở thành loạt cây mới và có thể cho hoa vào dịp Tết Cổ truyền

Kỹ thuật trồng Lan Cattleya

Chọn cây giống

Lan Cattleya để phát triển tốt cần phải chọn ra những nhánh to khỏe với tép lá to và màu xanh tốt không sâu bệnh. Sau khi bạn cắt nhánh ra khỏi cây mẹ thì bạn cần để chúng ở nơi thoáng mát 1 tuần. Sau đó đem ngâm vào dung dịch khử trùng physan trong 10 phút rồi vớt ra để ráo. Tiếp đến ngam vào thuốc trị nấm bệnh rồi 3 ngày sau mới đem trồng.

Giá thể trồng

Chọn giá thể trồng cũng là một điều khá quan trọng của loại lan Cattleya này. Giá thể được chọn lựa nhiều nhất ở đây nên là loại chậu đất nung hoặc chậu nhựa có dây treo.

Kỹ thuật trồng

Kỹ thuật trồng Lan Cattleya này cũng cần một chút khéo léo. Bạn đặt nhánh lan vào mép của chậu. Dùng dây cuốn thật chặt lại không cho nghiêng ngả hoặc xiêu vẹo. Chú ý nhiều người thường đặt nhánh lan ở giữa chậu nhưng theo kinh nghiệm của nhiều người nếu đặt vị trí đó sau này lan sẽ phát triển tới và tràn ra ngoài sẽ không đẹp.

Thời điểm mới trồng cây vào chậu thì không cần thêm bất cứ giả thể gì bên trong. Khi cây lan ra rễ mới thì bạn cho than dần dần vào chậu. Than phải sạch và khi xếp không nên để than ngập rễ mà cần phải có khoảng cách để rễ ăn xuống dưới từ từ. Một thời gian sau khi phần rễ đã ra dài bám sâu xuống dưới thì mới phủ một lớp dớn phủ lên bề mặt chậu để giữ ẩm đất.

Chú ý: Trong thời gian Lan Cattleya của bạn ra rễ thì bạn nên phun thêm cho chậu một ít chất tăng trưởng khoảng 1 tuần một lần để cây ra rễ nhanh chóng. Một khi lan ra rễ và bám sâu vào đất thì bạn nên tưới thêm phân bón cho chúng bằng loại phân NPK 20:10:10.

Cách cho Lan Cattleya ra hoa

Với kinh nghiệm của nhiều người trồng thì Lan Cattleya ra khoảng 5 tép lá đến tép thứ 6 thì bạn có thể kích cho chúng ra hoa được. Khi tép thứ 6 này nhú ra thì bạn chuyển sang phun phân NPK có lượng lân cao như 19:31:17 phun đều lên thân rễ của chúng. Chia làm 3 lần mỗi lần cách nhau khoảng 10 ngày. Sau đó chuyển sang loại phân NPK 20:20:20 phun 3 làn nữa thì cây bắt đầu ra hoa. Khi cây bắt đầu có nụ thì bạn phun phân có hàm lượng kali tăng để tránh cho cây không rụng hoa và màu sắc hoa được đẹp.

Một số chú ý khi chăm sóc lan Cattleya:

• Lượng nước tưới cho lan khoảng pH từ 6-7 là thích hợp nhất.
• Vào mùa nắng bạn tưới đều 2 lần một ngày mùa mưa chú ý tránh cho gố bị ngập úng nước.
• Ánh sáng thích hợp cho cây khoảng 50%.
• Nếu như chăm sóc tốt thì cây lan cattleya sẽ tự ra hoa. Còn để đảm bảo cây lan ra hoa đúng theo ý muốn của bạn bạn sử dụng phương pháp kích cho ra hoa. Tuy nhiên cần nhớ kỹ thuật ở chồi thứ 6 vừa nhú lên 4-5cm thì bạn xử lý ngay.

Thời điểm thay chậu trồng cây

Với loại Lan Cattleya này bạn có thể trồng chúng tới hơn 10 năm là chuyện bình thường. Chính vì thế cần quan tâm đến việc thay chuậ cho cây. Bạn có thể thực hiện việc thay chậu và chiết cây vào bất kì thời điển nào trong năm nhưng tốt nhất vẫn nên chọn vào thời điểm cây phát triển mạnh nhất. Nếu bạn quan sát thấy như kích thước của cây bắt đầu lớn hơn chậu thì đã đến lúc cần chuyển chậu và tách thành những cây con.

Thời gian tách lan nên vào đầu mùa xuân hoặc hè đối với khu vực miền Bắc. Trước thời điểm tách cần ngưng tưới nước và để cho chạu khô ráo. Không nên tách vào thời điểm mưa sẽ dễ làm lây lan vi khâunr sang cây con.

Cách chăm sóc Lan Cattleya

Nhiệt độ, độ ẩm, tưới nước

Lan Cattleya phát triển rất tốt ở không khí mát và ẩm, nhiệt độ lý tưởng cho Cattleya là 21 độ C vào ban ngày và 16 độ C vào ban đêm. Ngòai ra cây lan Cattleya cũng phát triển tốt ở những vùng khí hậu mùa đông với nhiệt độ 13 độ C vào ban ngày và 10 độ C vào ban đêm, đó là nhiệt độ các tỉnh phía bắc.

Độ ẩm tương đối của không khí cần thiết cho sự phát triển của Lan Cattleya là 40- 70%, tưới nước là cần thiết để tăng độ ẩm của vườn lan. Tuy nhiên bạn phải nhớ rằng Cattleya là một giống lan có giả hành mập, vì thế khả năng dự trữ nước của nó rất lớn. Do đó tưới nước thường xuyên sẽ làm cho cây èo uột không phát triển và đôi khi làm chết cây do thối rễ. Tưới nước bằng cách nhỏ giọt thường xuyên vào chậu cũng không cho kết quả khả quan. Việc tưới nước cho Lan Cattleya phải được vận dụng một cách cụ thể cho từng vùng.

Ánh sáng

So với một số giống lan thương mại khác, sự che sáng các loài lan thuộc giống Cattleya thay đổi khác nhau tuỳ loại. Tuy nhiên mức độ che sáng 50%. Có thể áp dụng cho nhiều loài. Lan Cattleya cần ánh sáng nhưng không trực tiếp. Một giàn che bằng tôn nhựa xanh rất tốt cho việc trồng Lan Cattleya. Nếu Lan Cattleya được trồng trên sân thượng nhà ở, độ che sáng tốt nhất là 60% tức ánh sáng sử dụng 40%. Trong giàn lan không nên treo các chậu sát vào nhau, phải có một khoản cách giữa các chậu sẽ cho cây nhận đủ ánh sáng và thoáng khí. Tuy nhiên nếu lan được trồng treo cao thì các cây phải được treo sát vào nhau để ngăn chặn bớt gió.

Nếu không có giàn che, Lan Cattleya cũng có thể trồng trực tiếp ngoài sáng với điều kiện là các cây phải được trồng từ nhỏ ở các chậu, phải đặt sát vào nhau và tiểu khí hậu nơi đó phải mát và ẩm.

Biểu hiện của một cây Lan Cattleya thừa ánh sáng là lá có thể bị cháy hoặc màu vàng, cây lùn thấp và rất cứng cáp. Ngược lại một cây thiếu ánh sáng, màu xanh lá cây đậm, dáng cây yếu đuối dễ ngã. Một cây Cattleya màu xanh nhạt ánh màu vàng hay tím là cây được trồng ở nơi vừa đủ ánh sáng.

Nếu cây lan Cattleya được trồng ở điều kiện ánh sáng tối ưu, sẽ cho hoa có màu rất thắm, cánh hoa dầy cứng không có khuynh hướng lắc lư, hoa thật to. Còn ngược lại, nếu được trồng ở ánh sáng yếu, cây rất chậm ra hoa và khi ra hoa, hoa thường hay gục xuống, màu nhạt. Qúa nắng cây sẽ còi cọc, ra hoa bé thường hay bị háp nắng hoặc có khuyết tật.

Bón phân

Các bạn luôn luôn nhớ rằng lan Cattleya là: một loài thực vật phụ sinh, do đó lá của chúng giữ vai trò quan trọng trong việc hấp thụ dưỡng chất, vì thế tưới phân bón bằng phương pháp phun sương lên toàn bộ cây sẽ tốt hơn rất nhiều so với cách tưới thẳng vào càc giá thể trong chậu. Phân có thể phun sương bằng hệ thống béc phun tự động hay bằng bình xịt thuốc sát trùng. Nếu số lượng lan ít thì phương pháp nhúng phân ngập chậu lan cũng tốt.

Phân được bón là các loại phân vô cơ, có công thức 30-10-10 dùng cho cây con, 20-20-20 và 15-30-15 dùng cho cây đã trưởng thành, được tưới 1-2 lần tuần, với nồng độ 1gr hay 1 muỗng cà phê pha trong 4 lít nước. Khi các giả hành chớm nụ hoa, ta bón các loại phân 10-20-20 , 6-30-30 với nồng độ và chu kỳ như trên, để đảm bảo một sự đậu hoa chắt chắn, với những hoa to và đẹp.

Có thể dùng phân vô cơ và hữu cơ hỗn hợp loãng sẽ cho kết quả tốt trong sự tăng trưởng. Sinh tố B1 tưới với nồng độ loãng hàng ngày sẽ giúp cây phát triển rất nhanh chóng. Trước mùa ngừng tăng trưởng một tháng, trong suốt tháng 3, bạn bón cho lan loại phân 10-20-30 hoặc 6-30-30 để tạo một sự cứng cáp cho cây trước mùa nghỉ trong tháng 4, vào mùa này ta sẽ ngưng tưới phân hoàn toàn.

Sâu bệnh hại Lan Cattleya

Rệp son

Đối với các loài thuộc giống Cattleya, thường xuất hiện các loài rệp son ánh màu nâu, các loài này thường bám vào lá, giả hành căn hành để hút nhựa. Nhưng nguy hiểm hơn cả là loài rệp này sẽ bám vào các mắt ngủ, hút nhựa lâu ngày sẽ làm các mắt ngủ chết đi. Loại rệp này lúc còn nhỏ bò đi kiếm chổ hút nhựa cây, lớn lên thay vỏ rụng hết chân nên ở yên một chỗ. Vật thể màu nâu hình tròn mà ta thấy chỉ là một lớp vỏ che chở cơ thể rệp, nếu ta làm lệt vị trí của vỏ sẽ gây tử vong cho rệp. Lớp vỏ bao bọc này có thể chống đỡ được tác dụng của thuốc sát trùng ở nồng độ thấp. Ta có thể dùng đầu que hay chính bằng móng tay, kéo lệt vị trí của vỏ, rệp tróc ra sẽ chết. Còn nếu nhiều phải phun thuốc rầy Serpa, Diazinon theo liều lượng hứưng dẫn nhà sản xuất. Nếu không phòng ngừa thường xuyên, loại rệp này sinh sản rất nhanh sẽ gây tác hại các nhà vườn không ít.

Bọ cánh dán và bọ trĩ ăn rễ

Loại dán cánh và bọ trĩ cũng thường hay cắn phá rễ, và chỉ xuất hiện trong các giá thể cấu tạo bằng xơ dừa, vỏ cây mục, dớn vụn hoặc do sử dụng quá nhiều các loại phân hữu cơ dưới dạng xác như bánh dầu, phân bò vv… Có thể trừ chúng dễ dàng bằng các thuốc sát trùng. Tốt hơn hết là ngừa chúng theo chu kỳ 2 tháng /lần, bằng các loại thuốc nói trên.

Ốc sên ăn rễ

Trong vườn lan ở những nơi quá ẩm, thường xuất hiện các loài ốc sên trong các chậu lan, không những ăn hết rễ non mà còn tiết ra chất nhờn làm thối các chồi mới mọc. Loại trừ các loài này bằng các mồi có trôn metandehit hay cải xà lách đặt trong rổ để ở các góc vườn các loài ốc sẽ ăn xà lách ban đêm, ta dùng đèn bắt chúng.

Bệnh thối đọt, thối lá

Bệnh thối đọt, thối lá ở Lan Cattleya, có thể bắt đầu từ sự cháy nắng, sau đó các mầm bệnh và virut lan truyền rất nhanh chóng. Nhiễm bệnh có thể ở lá, giả hành hay căn hành. Phần nhiễm bệnh mềm đi có màu nâu sẫm và lan nhanh. Tốt nhất là cắt bỏ những phần bị xâm nhiễm và bôi vết cắt bằng Vadơlin + Benlate cho đến khi không còn dấu hiệu mềm thối nơi mặt cắt ấy. Phần bị bệnh nên huỷ bỏ ở nơi thật xa bằng lửa.

Trồng lan ngừa bệnh hơn trị bệnh, hàng tháng tốt nhất nên ngừa thường xuyên bằng các thuốc trừ nấm, thuốc rầy và nhất là làm vệ sinh môi trường, cỏ rác, diệt côn trùng, cây sẽ không bị mắc bệnh.

Chúc bạn có vườn Lan Cattleya đẹp như ý!